Kolejnym punktem na poznańskiej mapie było osiedle Główna.
Stadion Polonii Poznań
Spacer zaczęliśmy od rzutu okiem na znajdujący się kilka kroków od centrum osiedla stadion Polonii Poznań. Klub ten ma już długą tradycję, założono go bowiem w 1921 roku. Początkowo był wielosekcyjny, dziś jest już stricte piłkarski. Sam stadion powstał niedługo po II wojnie światowej. W 2019 roku został gruntownie zmodernizowany. Może pomieścić 500 kibiców. Ciekawostką jest fakt, że na tym stadionie swoje mecze rozgrywała sekcja rugby Polonii, która w latach 70-tych pięciokrotnie zdobywała mistrzostwo Polski! Niestety zza płotu nie udało mi się zrobić lepszego zdjęcia.
Rynek Wschodni
Sercem Głównej jest rynek Wschodni z górującą nad nim wieżą dawnej strażnicy pożarowej. Zabudowa rynku została dość mocno zniszczona podczas II wojny światowej, w późniejszych latach nie została w pełni odbudowana i odremontowana, brakowało też planu na jej zagospodarowanie, co czyniło Główną jedną z najbardziej zaniedbanych części miasta. Znajdujące się tam dziś budynki mieszkalne i usługowe nadal nie są w najlepszej kondycji. Nadaje to jednak specyficznego klimatu, przez niektórych porównywanego do warszawskiej Pragi.
Jeśli chodzi o strażnicę, to jej historia sięga 1900 roku. Przez te ponad sto lat była kilkakrotnie rozbudowywana, służyła najpierw ochotniczej, a później zawodowej straży pożarnej. Od 2013 roku budynek pozostaje w rękach prywatnych, jednak wieża do suszenia węży nadal pozostaje symbolem rynku.
Przy ul. Średniej znajduje się najstarszy dom na Głównej, wybudowany w 1824 r.
Kościół Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej
Niedaleko od rynku stoi zabytkowy kościół Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Ta neobarokowa świątynia została wzniesiona w latach 1910-1912, samodzielną parafią stała się natomiast w 1924 roku. Wojna nie oszczędziła świątyni, która została ograbiona z cennych przedmiotów, zniszczona i użytkowana między innymi jako składnica mebli. Później jednak, przy dużym wkładzie parafian, kościół odbudowano.
Na zewnątrz znajdują się tablice pamiątkowe. Na dwóch z nich wspomniani są nieżyjący wikariusze i proboszczowie tutejszej parafii, na trzeciej zaś Aleksander Studniarski ps. Lew, pochodzący z Głównej polski działacz polityczny, dowódca Krajowej Armii Wyzwoleńczej i więzień polityczny.
Poza samym kościołem do rejestru zabytków wpisana jest także plebania i ogród.
Park Nadolnik
Z kościoła kilka kroków dzieli nas od Parku Nadolnik, któremu nadano im. ks. Tadeusza Kirschke. Był to pochodzący z Poznania kapłan, który podczas wojny uniknął śmierci w obozie koncentracyjnym, a po niej pracował m. in. jako kapelan Radia Wolna Europa.
Sam park otwarto w czerwcu 2014 roku na terenie, na którym już w latach 50-tych tworzono założenie parkowe. Teraz jednak teren uporządkowano, wytyczono ścieżki, zrobiono górkę saneczkową i plac zabaw. Choć sam park jest mały, to plac zabaw na pewno zasługuje na uwagę, zwłaszcza, że znajdziemy tam także część przystosowaną dla dzieci z niepełnosprawnościami.
Kolonia Karlsbunne
Oddalając się od centrum Głównej dotarliśmy do zabudowań kolonii Karlsbunne. Jest to powstałe w 1906 roku małe osiedle mieszkaniowe dla robotników i urzędników. Ci pierwsi mieszkali w podłużnym budynku wielorodzinnym, drudzy zaś w domach typu willowego. Osiedle powstało, aby poprawić warunki bytowe gwałtownie rozwijającej się klasy robotniczej na przemysłowych przedmieściach miasta. Mieszkania robotników miały z reguły dwa pokoje, kuchnię, ubikację, piwnicę, komorę na strychu i budynek gospodarczy na podwórzu, a także działkę warzywno-owocową. Na osiedlu funkcjonowała restauracja.
Po odzyskaniu niepodległości osiedle zakupiły Zakłady Cegielskiego dla swoich pracowników, głównie robotników i ślusarzy. W czasie II wojny światowej kolonia mocno ucierpiała podczas nalotów. Odbudowano ją niedbale w latach 60-tych i 70-tych i w takiej formie zachowała się do dziś.
Fort IV
Dalej przenieśliśmy się na Karolin. Tu chcieliśmy zobaczyć fort IV, a raczej to, co z niego zostało. Jest to najgorzej zachowany z fortów, które dotychczas widzieliśmy. Fort Hake, później Henryka Dembińskiego, powstał w latach w latach 1879–1884, w pierwszym etapie budowy twierdzy. Podczas II wojny światowej wykorzystywano go jako magazyny amunicji artyleryjskiej. Po wojnie fort wysadzono i niemal całkowicie rozebrano.
Elektrociepłownia Karolin
Po przeciwnej stronie ulicy wznosi się komin elektrociepłowni Poznań Karolin EC-II. Ma on 200 metrów wysokości i jest ponoć najwyższą budowlą w mieście. Na jego szczycie znajdują się anteny nadawcze kilku stacji radiowych.
Karolin zaczął dostarczać ciepło w mieście w 1975 roku. Ciekawostką jest, że jeden z kotłów zmodernizowano tak, aby docelowo spalał w 100% tylko biomasę. Dzięki zmianie opału o 460 tys. ton rocznie spadnie emisja CO2.
Pod tym linkiem znajdziecie filmik, w którym można zobaczyć, jak wygląda elektrociepłownia w środku.
Ślady przeszłości
W latach 20-tych po raz pierwszy natrafiono na terenie Głównej na ślady pochówków z epoki żelaza. Rozpoczęto wtedy badania archeologiczne, podczas których odkryto kolejne groby oraz między innymi naczynia czy pierścienie z brązu. Natrafiono też na skupisko kamieni, które mogło być magazynem materiałowym do budowy kolejnych grobów. Cmentarzysko to zostało wpisane do rejestru zabytków, obecnie nie ma jednak po nim śladów.
Przenosząc się z historią w czasy II wojny światowej wspomnę, że na terenie Głównej, przy ulicy Gnieźnieńskiej, istniał w latach 1941-1943 nazistowski kobiecy obóz pracy dla Żydówek – Lager Elektro-Mühle (inaczej Frauenlager Posen-Ost). Więźniarki zostały przywiezione z getta łódzkiego, były to głównie Żydówki polskie, ale też austriackie i niemieckie. W obozie przebywało około 300 osób. Śladami istnienia obozu są prace melioracyjne i budowlane, które więźniarki wykonały przy tworzeniu cmentarza na Miłostowie.
Na znacznie większą skalę działał Lager Główna – obóz przesiedleńczy z lat 1939–1940, zorganizowany dla ludności polskiej wysiedlanej z terenu Poznania i Wielkopolski. Był on największym obozem przesiedleńczym w Wielkopolsce. Osadzono w nim ok. 33,5 tys osób, z czego ok. 31 tysięcy stanowili Polacy. Wśród nich znaleźli się między innymi prezydent Poznania Cyryl Ratajski czy ekonomista prof. Edward Taylor. Upamiętnieniem tego miejsca jest głaz pamiątkowy.
Informacje praktyczne
Stadion Polonia Poznań – Harcerska 5
Strażnica Pożarowa – Rynek Wschodni 1
Najstarszy dom – ul. Średnia 1a
Kościół NMP Niepokalanie Poczętej – Mariacka 15
Park ks. Tadeusza Kirschke – ul. Chemiczna
Kolonia Karlsbunne – Urwista 3
Fort IV „Hake” – ul. Syrenia/ Energetyczna
Elektrociepłownia Karolin – ul. Energetyczna
Pomnik – Lager Glowna – u zbiegu ul. Bałtyckiej z Chemiczną
Powiązane wpisy
Inne poznańskie stadiony
Inne kolonie mieszkaniowe w Poznaniu
Kolonia dla bezrobotnych na Kopaninie
Ks. Tadeusz Kirschke pochodził z Głównej, tam się urodził i tam mieszkał dopóki nie poszedł do Seminarium Duchownego. Rynek Wschodni wcale nie został mocno zniszczony w czasie II wojny światowej. W 1945 roku zniszczeniu uległa tylko jedna kamienica, której nie odbudowano i obecnie w jej miejscu znajduje się zielony skwer. Reszta zabudowy jest taka, jak przed wojną, a pod koniec lat 40-tych XX wieku do strażnicy strażackiej dobudowano nawet wieżę do suszenia węży.
Dziękuję za uzupełnienie informacji.