W poprzednim wpisie z serii poznańskiej przybliżyłam Wam Wildę na północ od ul. Hetmańskiej. Dziś przeniesiemy się do części południowej.
HCP i ślady Poznańskiego Czerwca ‘56
Choć i w tej części mamy zabytki i klimatyczne kamienice, to motywem przewodnim południowej Wildy jest HCP – przedsiębiorstwo H. Cegielski – Poznań S.A., zwane w mieście “Ceglorzem”. Firmę założył Hipolit Cegielski w 1846 roku. Zaczęło się od sklepu z wyrobami żelaznymi, potem był warsztat naprawy narzędzi rolniczych, a skończyło się na fabryce. Na początku z linii produkcyjnych zjeżdżały lokomobile i lokomotywy parowe, dziś są to m.in. silniki okrętowe, lokomotywy saplinowe i elektryczne oraz wagony kolejowe. Wydzielone jest kilka spółek o różnych profilach.
To właśnie w Ceglorzu 28 czerwca 1956 roku rozpoczął się protest, który przekształcił się w Poznański Czerwiec ‘56. W okolicy zakładu znajdziemy liczne upamiętnienia tych wydarzeń (jak również innych ważnych momentów w historii).
Po sąsiedzku znajduje się także szpital HCP.
Kolonia robotników kolejowych
Kierując się w dół, w stronę Dębca, będziemy mieli okazję zobaczyć kilka ciekawych zespołów zabudowań. Pierwszy z nich to kolonia robotników kolejowych, wybudowana na początku XX w. przez znaną nam już spółdzielnię Spar- und Bauverein. Składa się na nią długi dom wzdłuż ul. 28 Czerwca 1956, z obszerną bramą, przez którą dostajemy się do zlokalizowanych na tyłach piętrowych domów z cegły. Każdy z domów zaopatrzono w mały ogródek. Budynki zachowały się właściwie w niezmienionej formie, są dobrze utrzymane i zamieszkiwane do dziś.
Kolonia kolejowa przy pl. Lipowym
Ta część, wybudowana po 1910 roku, była przeznaczona dla bogatszych pracowników. Składa się na nią 47 działek, na których postawione zostały jednopiętrowe wille z dużymi ogrodami, a wszystko to skupione jest wokół kameralnego placu Lipowego. Budynki reprezentują różne style architektoniczne.
Cmentarz Bożego Ciała
Kawałek dalej położony jest zabytkowy cmentarz Bożego Ciała, należący do parafii o tej samej nazwie. Założono go w 1912 roku i zajmował wówczas 6,5 hektara. W 1932 r. powiększono go o kolejne 2,1 ha. W latach 1968 – 2001 wstrzymano tu pochówki, dzięki czemu zachował swój unikatowy charakter i jest uważany za jeden z najładniejszych cemantarzy parkowych w regionie. Pochowano tu wiele rodzin z Wildy i Dębca, w tym bamberskich. Po więcej historii dotyczącej tego cmentarza odsyłam do e-lapidarium.
Kolonia mieszkaniowa przy ul. Wspólnej
To osiedle powstało z zupełnie innych przyczyn niż poprzednie, które mijaliśmy. Otóż w 1929 roku miała się odbyć Powszechna Wystawa Krajowa i w związku z tą inwestycją, trzeba było przesiedlić mieszkańców z Łazarza. I właśnie tu, na Wspólnej, mieli znaleźć swój nowy dom. I to dom dość nietypowy, bo składający się…z jednego budynku! Ale nie byle jakiego, tylko takiego, który zajmował cały kwartał między Wspólną, Rolną a Tokarską. Jeden wielki prostokąt, a w środku podwórko o niebagatelnej powierzchni 8400 m²!!! Niestety nie da się tam tak po protu wejść, więc nie mieliśmy możliwości go zobaczyć.
Zespół mieszkaniowy przy ul. Wspólnej 51-61
Ostatnim kompleksem z początków XX wieku, najmniej myślę wyróżniającym się, jest ten przy Wspólnej 51-61. Budynki stylem nawiązywać miały do małomiasteczkowych polskich kamienic z przełomu XVIII i XIX wieku.
IPN
Warto wspomnieć, że na Wildzie znajduje się poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Willa Brunona Hermanna
Ostatnim punktem, na który chcę zwrócić Waszą uwagę, jest zabytkowa willa. Postawił ją w 1895 roku Brunon Harmann, który był jednym z przemysłowców industrializujących Wildę. Do niego należał m.in. młyn Hermanka. Przy willi zaś zlokalizowany był jego zakład obrobki drewna. Po II wojnie światowej w budynku mieściło się przedszkole dla dzieci pracowników HCP. W 1996 roku willę zakupił UAM, jednak od wielu lat dom stał pusty. Nie wiem, jaki jest obecny status, znalazłam jedynie ogłoszenie o sprzedaży, które jest już nieaktywne. Mam nadzieję, że znajdzie się ktoś z pieniędzmi i pomysłem, aby taki zabytek nie niszał, a służył lokalnej społeczności.
Informacje praktyczne
H.CEGIELSKI-POZNAŃ S.A. – 28 Czerwca 1956 r. 223/229
Kolonia robotników kolejowych na Wildzie – róg Wspólnej i Hutniczej
Kolonia kolejowa – pl. Lipowy
Cmentarz Bożego Ciała – Bluszczowa 14
Kolonia mieszkaniowa przy ul. Wspólnej – zabudowy kwartału ulic Wspólna – Rolna – Tokarska
Zespół mieszkaniowy – ul. Wspólna 51-61
Instytut Pamięci Narodowej – Rolna 45A
Willa Brunona Hermanna – 28 Czerwca 1956 r. 188