Wycieczkę po poznańskiej Wildzie podzieliłam na dwie części, jako linię graniczną przyjmując ulicę Hetmańską.
Dziś zaczniemy od części północnej. Zawsze na wycieczkach mam listę punktów, które mamy zobaczyć, a mój syn pyta – ile jeszcze zostało? ;-p Jak zobaczył mój plan na Wildę, to liczba pozycji go przeraziła! 😀 Ale tutaj po prostu na wystarczy stanąć na jednym placu, żeby mieć wokół siebie kilka zabytkowych budynków.
Młyn Hermanka
Wystartowaliśmy z okolic galerii Green Point i naszym pierwszym punktem był młyn Hermanka. Ten zespół zabudowań młynarskich powstał w 1895 roku. Początkowo należał do dwóch poznańskich przemysłowców – Rotholza i Lewina, później stał się właśnością spółki Hermannmühlen – stąd nazwa “Hermanka”. Na zespół oprócz samego młyna składały się obiekty towarzyszące, jak maszynownia, kotłownia, spichlerz, stajnia, portiernia, pomieszczenia socjalne, mieszkalne i kuchnia. Dzięki niewielkim zniszczeniom podczas II wojny światowej młyn był jednym z pierwszych przedsiębiorstw w Poznaniu, które działało po wyparciu Niemców. Niestety w 2003 roku część budynków strawił pożar. Przetrwał mi.in. spichlerz.
Szkoła Podstawowa nr 25
Następnie nasze kroki skierowaliśmy ku pierwszej szkole na naszej trasie. Ta zabytkowa podstawówka, wybudowana w latach 1909-1913, stylem nawiązuje do renesansu i baroku. Była pierwszą szkołą w mieście zrealizowaną w stylu pawilonowym. Całość tworzą gmach centralny, dwa pawilony dydaktyczne, sala gimnastyczna z pomieszczeniami gospodarczymi i mieszkaniem woźnego.
Budynek Spar- und Bauverein
Budynek ten jest pozostałością pierwszego w mieście osiedla spółdzielczego i jedynym zachowanym wybudowanym przez pierwszą poznańską spółdzielnię – Spar- und Bauverein. Powstał w latach 1894–1897. Na każdym piętrze znajdowały się pierwotnie cztery trzypokojowe mieszkania z kuchnią, sanitariaty zaś były na półpiętrach. Do 1918 roku działała tu restauracja, po ‘89 pub, a obecnie możecie znaleźć tu piekarnię “Pracownia GODny”.
Zespół mieszkalny na Wierzbięcicach
Kamienice w ramach tego zespołu powstały w 1910 roku. Był to okres intensywnej rozbudowy Wildy, którą 10 lat wcześniej włączono w granice miasta. Spółdzielnie mieszkaniowe stawiały tu tanie mieszkania dla licznych robotników z Wildy i Dębca. Ten konkretny zespół wybudowała Spółdzielnia Mieszkaniowa Urzędników Niemieckich (Deutscher Beamter-Wohnungs-Bau-Verein). Tutejsze mieszkania posiadają dwa lub trzy pokoje.
Rynek Wildecki
Dawniej centrum podpoznańskiej wsi, dziś serce Wildy. Główną płytę zajmuje targ owocowo-warzywny.
Tuż przy nim wznosi się kościół Maryi Królowej, dawniej Matki Boskiej Królowej. Powstała w latach 1904-1907 świątynia pierwotnie była ewangelicka. Katolicy przejęli ją po II wojnie światowej.
Przy rynku znajduje się także wykonana z brązu fontanna “Chłopiec pod wierzbą”. Uruchomiono ją w 2013 roku.
Plac Marii Skłodowskiej-Curie
Tuż przy rynku powstał skwer dedykowany polskiej noblistce, a otoczony samymi zabytkami!
Mamy tu pochodzącą z 1908 roku dawną łaźnię miejską.
Obok neobarokowa szkoła gminna z 1899 roku, powstała jeszcze we wsi Wilda. Przed szkołą stoi fontanna zaprojektowana – tak samo jak szkoła – przez Adolfa Bindera.
Po sąsiedzku mamy oddany do użytku w 1909 roku dom starców, który mógł zapewnić opiekę 60. pensjonariuszom.
Ostatni w tym ciągu jest dawny gmach główny Królewskiej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn, dziś rektorat Politechniki Poznańskiej. Wszytskie wymienione powyżej budynki przy tym placu są obecnie właśnością Polibudy.
Park Izabeli i Jarogniewa Drwęskich i Pomnik Powstańców Wielkopolskich
Dochodząc do północnej granicy Wildy docieramy do parku powstałego w 1959 r. z przekształcenia dawnego XIX-wiecznego cmentarza ewangelickiej parafii św. Pawła. Obecna nazwa parku upamiętnia pierwszego po odzyskaniu niepodległości prezydenta Poznania – Jarogniewa Drwęskiego oraz jego małżonkę Izabelę.
Przy wejściu do parku stoi pomnik powstańców wielkopolskich, na który składają się monument o niebagatelnej wysokości 17 metrów oraz stojące obok postaci dwóch powstańców – oficera z szablą i szeregowca strzelca z karabinem. Pomnik odsłonięto w 1965 roku.
Leprozorium św. Łazarza
Po drugiej stronie parku jest budynek, którego historia sięga aż XIII wieku. W tym miejscu stało leprozorium, czyli szpital dla chorych na trąd. Prowadzili go rycerze św. Łazarza (Rycerski i Szpitalniczy Zakon Świętego Łazarza z Jerozolimy). Od nich zresztą wywodzi się nazwa innej poznańskiej dzielnicy. Obecny budynek wzniesiono w 1751 roku. Był oddziałem szpitala miejskiego w czasie epidemii dżumy, w XVIII wieku zaś przytułkiem dla ubogich. Do niedawna znajdował się tam miejski punkt interwencji kryzysowej.
Szkoła przy ul. Różanej
Zawracając na południe rzuciliśmy okiem na zabytkową szkołę przy ul. Różanej, zbudowaną w latach 1913-1915. Obecnie działają tam Szkoła Podstawowa nr 42 im. Bolesława Chrobrego oraz Przedszkole nr 115 “Sportowa Drużyna”, tworząc razem Zespół Szkół nr 5.
Willa Bajerleina
Ta imponująca willa miejska z 1903 roku została wybudowana przez bamberską rodzinę Bajerleinów. Uwagę zwraca figura Michała Archanioła znajdująca się w swego rodzaju kapliczce wkomponowanej w elewację, wspartej na kolumnie toskańskiej. Obecnie są tam między innymi gabinety lekarskie.
Kamienica pod Koroną
O rok starsza jest Kamienica pod Koroną, będąca reprezentantką neorenesansu. Nazwa wywodzi się od korony umieszczonej nad jednym z wejść, co nawiązywało z kolei do nazwy apteki zlokalizowanej na parterze i działającej zresztą do dziś.
Zespół mieszkaniowy PGB
Drugim zespołem mieszkaniowym, jaki zobaczyliśmy, był zespół domów mieszkalnych wzniesiony dla niezamożnych lokatorów w 1913 przy ul. Czajczej. Nazwa PGB pochodzi od Poznańskiej Spółdzielni Budowlanej Użyteczności Publicznej, po niemiecku Posener Gemeinnützige Baugenossenschaft. Budynki nawiązują do stylu modernistycznego, są proste, bez ozdobników. Wyposażone były w loggie i balkony. Wspólne sanitariaty umieszczono na półpiętrach, a łazienki na strychach i w piwnicach. Mieszkania posiadały niski standard i składały się z jednej lub dwóch izb. Nadal pełnią funkcje mieszkalne.
Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny nr 4
Gmach tego zabytkowego szpitala wzniesiono w 1871 roku jako szkołę wraz z kaplicą. Od 1873 do 1920 roku mieścił się w nim dom pomocy społecznej, a następnie został przekazany Uniwersytetowi Poznańskiemu na klinikę ortopedyczną. Tę funkcję pełni do dziś. Szpital otoczony jest parkiem.
Kościół Zmartwychwstania Pańskiego
Naszym ostatnim punktem był kościół Zmartwychwstania Pańskiego, nazywany też kościołem Zmartwychwstańców. Świątynia powstała w latach 1923–1926 jako wotum poznaniaków za odzyskanie w 1918 roku niepodległości. Budynek wykonano w stylu neoklasycznym z elementami neorenesansowymi oraz neobarokowymi, z neoklasycznym wnętrzem. Fundatorem znajdującej się tam ambony był wspomniany już przeze mnie właściciel willi – Michał Bajerlein.
Jak widać, Wilda “atakuje” nas zabytkami na każdym kroku! 😉 Gdybyście podczas takiego spaceru zgłodnieli, to polecam śniadanie lub coś słodkiego w “Dziewczyny i słodycze” oraz obiad czy kolację w “Suszonych pomidorach”.
Informacje praktyczne
Galeria Green Point – Hetmańska 91
Młyn Hermanka – przy Lidlu na Fabrycznej 23
Szkoła Podstawowa nr 25 z Oddziałami Integracyjnymi i Specjalnymi im. Bohaterów Monte Cassino – Prądzyńskiego 53
Budynek Spar- und Bauverein – Wierzbięcice 20 (w nim Pracownia GODny)
Zespół mieszkalny – Wierzbięcice 49-59
Kościół pod wezwaniem Maryi Królowej – Rynek Wildecki 4
Chłopiec pod wierzbą – róg Wierzbięcic i Czajczej
Łaźnia miejska na Wildzie – Przemysłowa 62
Szkoła gminna na Wildzie – Plac Marii Skłodowskiej-Curie 1
Dom Starców na Wildzie – Plac Marii Skłodowskiej-Curie 2
Rektorat Politechniki Poznańskiej – Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5
Park Izabeli i Jarogniewa Drwęskich – Niedziałkowskiego 2A
Pomnik Powstańców Wielkopolskich – Królowej Jadwigi 61
Leprozorium św. Łazarza – Niedziałkowskiego 30
Szkoła przy ul. Różanej – Różana ⅓
Willa Bajerleina – Żupańskiego 10
Kamienica Pod Koroną – Górna Wilda 107
Zespół mieszkaniowy PGB – ul. Czajcza
Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im W. Degi – 28 Czerwca 1956 r. 135/147
Kościół Zmartwychwstania Pańskiego – Dąbrówki 4/7
Dziewczyny i Słodycze – Górna Wilda 85
Suszone Pomidory – Świętego Czesława 13