Nasza majówka w powiecie pilskim z przyczyn niezależnych od nas musiała być skrócona o jeden dzień. Co za tym idzie – nie zobaczyliśmy wszystkiego, co mieliśmy zaplanowane. Z drugiej strony dzięki temu wybrałam te miejsca, które wydają mi się najciekawsze i te właśnie Wam zaprezentuję w dzisiejszym wpisie.
Białośliwie
Nasz pobyt w okolicy szczęśliwie splótł się z początkiem sezonu Wyrzyskiej Kolejki Powiatowej.
Spółka akcyjna o tej nazwie została założona w 1894 roku. W tym samym roku ukończono budowę kolei wąskotorowej na trasie Białośliwie-Łobżenica. Wożono tędy towary nawet podczas II wojny światowej. W 1945 r. rozpoczęły się także przewozy pasażerów (początkowo pociągi pełniły mieszane funkcje, które rozdzielono w 1949 r.). W szczytowych latach 50-tych XX. wieku przewożono rocznie ok. 300 ton towarów i po 1,5 mln ludzi. Jednak już w kolejnej dekadzie nastąpił zmierzch kolei wąskotorowych. Pod koniec lat 80. XX wieku rozpoczęła się stopniowa likwidacja ruchu. Ostatni pociąg osobowy na trasę Białośliwie -Łobżenica – Wysoka – Białośliwie wyjechał w 26.03.1988 r. W 1994 roku, po 100 latach działalności, całkowicie zamknięto Bydgoskie Koleje Dojazdowe, których częścią była Wyrzyska Kolejka Powiatowa.
W 1999 r. Klub Modelarzy Kolejowych z Poznania zgłosił pomysł, żeby uruchomić kursy pociągów specjalnych na najstarszym odcinku Białośliwie – Łobżenica. Jeszcze w tym samym roku udało się odbyć pierwsze przejazdy. Pomysł spotkał się z dużym zainteresowaniem i dzięki staraniom pasjonatów z Towarzystwa Wyrzyskiej Kolejki Powiatowej oraz wspraciu powiatu pilskiego, w 2002 roku w trasę wyruszyły pierwsze pociągi turystyczne i okazjonalne. W 2008 r. całe zaplecze kolei wąskotorowej w Białośliwiu wraz ze stacją normalnotorową i taborem zostało wpisane do rejestru zabytków. Od kilku lat w okresie wiosenno-jesiennym odbywają się przejazdy turystyczne kolejki.
Po przejażdżce kolejką warto jeszcze rzucić okiem na spichlerz “Wacek” wybudowany w latach 80-tych XIX wieku. Służył do magazynowania zboża. W 2013 roku w zrewitalizowanym budynku powstała Izba Zbiorów Regionalnych Białośliwia i Doliny Środkowej Noteci. Można zobaczyć tu zbiory archiwalne i regionalne przedmioty użytkowe. Nam nie udało się wejść akurat na wystawę, gdyż spichlerz był zamknięty.
Na koniec polecamy odpoczynek w Parku Dworskim Raczyńskich. Jest on pozostałością dawnego zespołu dworsko-parkowo-folwarcznego, w skład którego wchodził także dom administratora folwarku (obecnie przedszkole) oraz dom kowala i kołodzieja (obecnie dom mieszkalny). W parku poza ścieżkami spacerowymi i placem zabaw, ukryta jest także kapsuła czasu dokumentująca wszystkie wydarzenia związane z 800-leciem Białośliwia.
Miasteczko Krajeńskie
Niedaleko od Białośliwia położone jest Miasteczko Krajeńskie. W centralnej jego części umiejscowiony jest pomnik upamiętniający poległych i pomordowanych za ojczyznę.
Także przy rynku zobaczyć można zabytkowy dom szachulcowy z połowy XIX wieku, który ma zostać odremontowany.
Pięknie położony na wzgórzu jest zabytkowy neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Wybudowano go w latach 1890-1899. Ciekawostką jest fakt, że jednym z wikariuszy był tu późniejszy prymas Polski, Józef Glemp.
Do świątyni przynależy także cmentarz, na którym w niepozornym grobie spoczywa człowiek, który stał się symbolem walki z germanizacją – Michał Drzymała.
Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią
W gminie Wyrzysk najciekawszym punktem niewątpliwie jest oddział pilskiego muzeum okręgowego – Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią.
Skansen gromadzi eksponaty z terenów Krajny, Pałuk i Puszczy Noteckiej. Początki muzeum dało przypadkowe odkrycie archeologiczne w 1972 roku, podczas którego odkopano wielokomorowy grób skrzynkowy z kilkunastoma popielnicami. Efekty prowadzonych później prac można oglądać jako jeden ze stałych punktów ekspozycji. Poza tym na terenie skansenu znajduje się obecnie 28 dużych obiektów architektonicznych: chałupy i zabudowania gospodarcze z okresu od XVIII do początków XX w., remiza, 3 wiatraki („koźlak”, „paltrak” i „holender”), kościół, kuźnia i tartak oraz przykłady tzw. małej architektury – kapliczki przydrożne, piece chlebowe, studnie i piwnica ziemna.
W muzeum organizowane są różne imprezy tematyczne czy warsztaty – warto śledzić kalendarz wydarzeń. Dzięki zwiedzaniu z przewodnikiem nie tylko można zobaczyć budowle, ale także dowiedzieć się o życiu na wsi przed niekiedy nawet kilkoma wiekami. Myślę, że w dobie tak szybkiego postępu technologicznego, takie miejsca zachowujące pamięć o dawnym życiu stają się coraz cenniejsze.
Informacje praktyczne
Wyrzyska Kolejka Powiatowa – Strzelecka 2, Białośliwie
Spichlerz „Wacek” – Podgórna 69, Białośliwie
Park Dworski Raczyńskich – na wysokości Podgórnej 47, Białośliwie
Pomnik – pl. Wolności, Miasteczko Krajeńskie
Budynek szachulcowy – pl. Wolności 13, Miasteczko Krajeńskie
Kościół Rzymskokatolicki Pw. Podwyższenia Świętego Krzyża – Piotra Skargi 7, Miasteczko Krajeńskie
Grób Michała Drzymały – cmentarz bezpośrednio przy kościele, grób jest oznaczony na mapie Google
Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią – Dworcowa 12, Osiek nad Notecią