Po dłuższej przerwie wróciliśmy z wycieczką do Poznania i ponownie trafiliśmy na południowe krańce miasta. Tym razem naszym celem była Starołęka. Na przełomie XIX i XX w. wyrosła ona na główne zagłębie przemysłu w Poznaniu, mieściły się tu takie zakłady jak fabryka opon Stomil, fabryka kosmetyków Pollena-Lechia czy fabryka maszyn żniwnych Agromet. Nas jednak bardziej od przemysłu interesują zabytki i tereny spacerowe, więc szukaliśmy ich w tej dzielnicy.
Osiedle robotnicze na Starołęce
Pamiętacie naszą wycieczkę do Golęczewa i koncepcję stworzenia wzorcowej wsi, którą zaludnią niemieccy osadnicy? Podobny pomysł powstał tutaj. Ponieważ na początku XX wieku intensywnie rozwijał się tu przemysł, potrzebne były mieszkania dla pracowników fabryk i zakładów. Z tego powodu starołęccy przemysłowcy w 1905 r. utworzyli Towarzystwo Budowlane Użyteczności Publicznej Luisenhain Sp. z o.o. , które miało stawiać domy dla robotników, jednak tylko tych posługujących się na co dzień językiem niemieckim. Udało się wybudować 68 takich budynków – każdy z nich miał piwnicę, chlew, szopę, studnię i ogródek, Na osiedlu funkcjonowały przedszkole i żłobek, a nawet dom dziecka. Dla kobiet, które wówczas nie pracowały, zorganizowano chałupnicze szycie kołnierzyków i bielizny. Nie udało się jedynie zrealizować budowy kościoła ewangelickiego. Wiele z tych budynków przetrwało do dziś. Nasuwa się jednak pytanie, dlaczego osiedle to było nazywane “Małą Rosją”, skoro mieszkały tu wyłącznie osoby niemieckojęzyczne? Otóż większość z nich stanowili reemigranci pochodzenia niemieckiego sprowadzani z Rosji, skąd Klein-Russland.
Ślady Bambrów
Minikowo, będące częścią osiedla administracyjnego Starołęka-Minikowo-Marlewo, było w XIX w. częściowo zaludnione przez potomków Bambrów. Zostało po nich już tylko kilka zabytkowych budynków. Jednym z nich jest dom Schneiderów, który po remoncie niestety utracił swój oryginalny charakter.
Innym przykładem jest dom Muthów z otaczającym go parkiem, który wygląda znacznie bardziej klimatycznie. Są to jednak posesje prywatne, więc można je jedynie podglądać zza ogrodzenia.
Prawobrzeżna Twierdza Poznań
Na Starołęce znajdują się 3 elementy Twierdzy Poznań. Pierwszym z nich jest Fort I-Röder . Jest to jeden z fortów głównych, wybudowany w latach 1877-1881. Podczas drugiej wojny światowej działała tu fabryka produkująca części do samolotów Focke-Wulf. Obecnie użytkowany jest przez firmę prywatną, znajduje się w nim także zimowisko nietoperzy.
Drugim elementem jest fort pośredni Ia – Boyen. Zbudowano go w latach ok. 1887–1890. Wyróżnia go staranny wystrój elewacji. Był modernizowany aż do wybuchu I wojny światowej. Gdy przed wycieczką szukałam informacji na temat możliwości zwiedzania, trafiałam jedynie na programy i relacje z Dni Twierdzy Poznań. Na miejscu była natomiast kartka, że jest ono możliwe od 10.04 do 31.10 w każdy ostatni weekend miesiąca, po uzgodnieniu z zarządcą. Może uda nam się kiedyś zajrzeć do jego wnętrza.
Ostatni fragment to obronny most kolejowy. I tu spotkało nas największe rozczarowanie. Na zdjęciach w internecie widziałam, że jest tam tablica informacyjna, a na miejscu zastaliśmy to… 🙁 Brak słów…
Most Dębiński powstał w latach 1874–1875, prowadził z Dębiny na Starołękę, miał długość 180 metrów i tylko jeden tor. Na jego końcach znajdowały się wartownie. Zostały one rozebrane w okresie międzywojennym, a sam most był kilkakrotnie niszczony i odbudowywany. W 2015 roku rozpoczął się remont, podczas którego zdemontowano stare przęsła.
Ulica Starołęcka
Na głównej ulicy dzielnicy znajduje się wiele zabytkowych domów, jednak większość z nich nie jest specjalnie atrakcyjna, są przebudowane i nie noszą już z zewnątrz żadnych śladów historii.
Chciałam zwrócić Waszą uwagę na dwa punkty. Jeden z nich to ruiny silosu, który pozostał po młynie braci Brummerów. Otwarto go na początku XX wieku, po wojnie został przekształcony w państwowy Zakład Młynarski w Poznaniu, a spichlerz jeszcze w latach 90-tych XX w. służył za magazyn zboża.
Drugi to dom, w którym urodził się znany chyba wszystkim poznaniakom Stefan Stuligrosz, twórca i dyrygent chóru chłopięcego “Poznańskie Słowiki”. Na budynku znajduje się pamiątkowa tablica.
Na spacer
Ulica Starołęcka nie jest najprzyjemniejszym miejscem na spacer, więc trzeba było znaleźć inne. 😉 Padło na okolice zbiornika Czapnica. Jest to zespół trzech sztucznych zbiorników powyrobiskowych, którymi aktualnie opiekuje się koło wędkarskie “Starołęka”. Jeśli ktoś jest fanatykiem wędkarstwa 😉 , to odbywają się tu zawody. Jest to bardzo przyjemne miejsce, przy lesie, z dala od miejskiego zgiełku. Zrobiliśmy rundkę wokół stawu i nawet na ten czas zaświeciło nam słońce. 🙂
Informacje praktyczne
Osiedle robotnicze – rejon ulic Bystrej i Romana Maya, np. Bystra 21 czy Maya 74
Dom Schneiderów – ul. Minikowo 7
Dom Muthów – ul. Ożarowska 40
Fort I – ul. Książęca
Fort Ia – ul. Warowna
Most na Starołęce – na wysokości skrzyżowania ul. Starołęckiej z Książęcą
Młyn braci Brummów – ul. Starołęka 62/64
Dom Stefana Stuligrosza – ul. Starołęcka 88
Zbiornik Czapnica – ul. Arctowskiego