Przez wakacje narobiłam sobie sporo zaległości, które nadal nadrabiam, zabierając Was tym razem na ostatnią wycieczkę w powiecie złotowskim – do gminy Krajenka.
Gmina Krajenka przygotowała dla turystów dwa szlaki śladami księżnej Anny – jeden “mały” przez samą Krajenkę, drugi “duży” przez gminę. W planie mieliśmy zaliczenie obu, ale upał, który był tego dnia, przegonił nas do domu po przejściu tego krótszego.
Dlaczego akurat szlaki księżnej Anny? Anna Sułkowska to żona księcia, który był właścicielem Krajenki w XVIII wieku. Zapisała się w lokalnej historii przede wszystkim jako fundatorka miejscowego kościoła.
Zapraszam więc na spacer!
Pałac Sułkowskich
Ten późnoklasycystyczny pałac wraz z przylegającym parkiem powstał, gdy dobra krajeńskie były w rękach rodzin berlińskich bankierów: Wulffa, Meyera i Liepmannsohna. Mimo tego miejscowa ludność i tak nazwała go pałacem Sułkowskich, na cześć poprzednich właścicieli. W latach 1946-1999 pałac był siedzibą szkół młynarskich i przemysłu spożywczego, później gimnazjum, obecnie zaś urzędują tu władze gminy i miasta Krajenka.
Młyn nad Głomią
Historia młynarstwa w Krajence sięga początków XV wieku. Młyn, który możemy dziś oglądać, został zbudowany w 1877 r. Pierwotnie napędzany był kołem wodnym, a od 1910 r. siłą energii elektrycznej. Przylega do niego budynek mieszkalno-biurowy z 1807 r. wraz z magazynem. Po II wojnie światowej aż do końca XX wieku miejsce to było bazą dydaktyczną dla powstałej tutaj pierwszej w Polsce szkoły młynarskiej.
Kapliczka św. Katarzyny
Miejsce, w którym znajduje się kapliczka, nie jest przypadkowe. Upamiętnia ona znajdujący się tu już w śrdniowieczu niewielki kościółek św. Katarzyny, przy którym działał także szpital dla ubogich. Gdy w 1688 r. spłonął kościół parafialny, przez kolejną dekadę msze święte odbywały się właśnie tutaj. Później budynek zaczął podupadać, aż groził zawaleniem i w 1829 r. został rozebrany. Po jakimś czasie postawiono tu pamiątkową kapliczkę.
Cmentarz żydowski
Ludność żydowska pojawiła się w Krajence w XVII wieku. W połowie XIX wieku stanowiła 25% mieszkańców. W mieście dwukrotnie budowano synagogę, pierwsza przetrwała tylko 2 lata i została strawiona przez pożar, kolejną zaś zniszczyli hitlerowcy podczas wojny. Jedynym śladem po tej społeczności są dziś pojedyncze macewy. Stoją one tuż obok osiedla mieszkalnego, co jak możecie zauważyć na zdjęciu, trochę odbiera powagi temu miejscu…
Plac Jana Pawła II
Obszar, na którym znajduje się plac aż do pierwszego rozbioru Polski był nazywany Winiarami. Nazwa związana była z porastającymi południowe zbocze tego terenu winnicami. Prawdopodobnie to miejsce zachowało swój oryginalny układ z czasów osady przedlokacyjnej. W XVIII wieku postawiono tu pierwszy zbór ewangelicki w Krajence, który niestety wkrótce spłonął. Na tym miejscu posadzono drzewko dębu szypułkowego, które obecnie jest pomnikiem przyrody. W latach 1906-1945 na placu znajdowała się szkoła rolnicza, która została spalona przez oddziały Armii Czerwonej.
Rynek
Od momentu lokacji miasta na prawie magdeburskim, rynek stanowił centrum życia lokalnej społeczności. W XIX wieku odbywały się tu 4 jarmarki – koński, z bydłem oraz kramny (czyli taki, na którym można zakupić towary kramne, m.in. drobne wyroby żelazne, wełniane i fajansowe). W latach 1846-1847 pośrodku rynku stanął miejski zbór ewangelicki. W 1856 r. miejsce przy Rynku miał także ratusz. Niestety w styczniu 1945 roku działania wojenne spowodowały znaczne zniszczenia. Zachowały się jedynie południowa i niewielki fragment wschodniej pierzei oraz świątynia ewangelicka, która obecnie pełni funkcję kościoła filialnego p.w. św. Józefa Robotnika. Na pewno przy tym rynku brakuje jakiejś kawiarenki. Zwiedzaliśmy w upalną niedzielę i najbliższym miejscem, gdzie można było się czegoś napić, była stacja benzynowa.
Kościół św. Anny
Ostatnim punktem szlaku jest kościół św. Anny. Przed nim w mieście istaniało już kilka kościołów, ale wszystkie po kolei ulegały zniszczeniu. W 1774 wspomniana przeze mnie na początku księżna Anna Sułkowska przekazała do adaptacji na świątynię skrzydło stojącego w Krajence od XV wieku zamku. Jego relikty odkryto tu podczas rozpoczętych w 2003 r. badań archeologicznych.
Cała trasa stanowi propozycję na krótki, niespieszny spacer.
Informacje praktyczne
Opisy małej i dużej trasy znajdziecie na stronie gminy.
Pałac Sułkowskich – Urząd Gminy i Miasta Krajenka – ul. Szkolna 17
Młyn – ul. Młyńska 1
Kapliczka św. Katarzyny – przy rondzie na ul. Sienkiewicza
Cmentarz żydowski – ul. Ogrodowa
Plac Jana Pawła II – pomiędzy ulicami Winiary i Kościuszki
Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Józefa – ul. Złotowska 3
Kościół Rzymskokatolicki św. Anny – ul. Szkolna 1