Brdów to wieś w gminie Babiak, która kojarzy się przede wszystkim z jeziorem i z klasztorem ojców paulinów.
Jezioro Brdowskie
Zacznijmy od pierwszego skojarzenia, czyli jeziora. Jezioro Brdowskie leży na Pojezierzu Kujawskim, na granicy województw wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego. Właśnie w Brdowie znajdują się plaże i kąpieliska. Byliśmy tam w maju, więc jeszcze przed sezonem, ciężko mi zatem stwierdzić, jak wygląda zagospodarowanie tego terenu latem. Molo jest ponoć wyremontowane 10 lat temu, ale plaża wygląda na nieco zarośniętą.
Cmentarz
Po przeciwnej stronie ulicy niż kąpielisko, znajduje się tutejszy cmentarz, założony w 1790 roku, a w 1995 r. wpisany do rejestru zabytków. Warto zwrócić uwagę na kilka grobów. Są tu między innymi mogiła zbiorowa powstańców styczniowych, którzy zginęli w bitwie pod Brdowem, groby ojców Paulinów czy też symboliczna płyta upamiętniająca zmarłych strażaków.
Ciekawostką niewątpliwie jest grób…dziadka Fryderyka Chopina! Jakub Krzyżanowski spędził ostatnie lata swojego życia właśnie w Brdowie.
Światowa gwiazda
Zmierzając od cmentarza w stronę rynku, miniemy niepozorny dom, w którym dużą część dzieciństwa spędziła Apolonia Chałupiec. Nic Wam nie mówi to nazwisko? A Pola Negri? To już pewnie brzmi znajomo! 😉 Ta międzynarodowa gwiazda kina niemego przyjeżdzała tu na wakacje do swoich dziadków.
Rynek
Przy brdowskim rynku możemy zobaczyć kilka pomników – popiersie Fryderyka Chopina, głaz na rocznicę chrztu Polski i stojące pod zabytkową lipą drewniane postaci słowiańskich bóstw. Jest tu także głaz, który – zgodnie z legendą – upamiętnia pojedynek dwóch braci o kobietę, zakończony śmiercią obu z nich.
Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej
Jest to chyba najważniejszy punkt w miejscowości, gdyż od momentu utworzenia tu klasztoru Brdów zaczął się rozwijać. Król Władysław Jagiełło pragnął ufundować paulinom klasztor jako dziękczynne wotum za zwycięstwo pod Grunwaldem w roku 1410. Jego wolę wypełnił syn, Władysław Warneńczyk, fundując w 1436 roku klasztor w Brdowie. Paulini otrzymali niewielki kościół w stylu gotyckim i obraz Najświętszej Maryi Panny.
Sam kościół istniał już w 1399 roku, obecna budowla zaś ostatni raz została odbudowana po pożarze w latach 1748-1758. W 1790 r. dobudowano wieżę, a w latach 1913-1914 została dobudowana neobarokowa kaplica boczna.
Obraz ponoć miał być namalowany na podobieństwo żony Władysława Jagiełly, królowej Jadwigi i towarzyszyć królowi pod Grunwaldem podczas toczącej się tam bitwy. Według badań namalowano go w I. połowie XV wieku, prawdopodobnie na Śląsku lub w Małopolsce, autor jest niestety nieznany. Uważany jest za cudowny. Do najbardziej znanych cudów, które miały się rzekomo dokonać za wstawiennictwem Matki Boskiej Brdowskiej należą wskrzeszenie 12-letniej dziewczynki z pobliskiej Kłodawy (co bardzo wpłynęło na zwiększenie ruchu pielgrzymkowego) oraz uchronienie mieszkańców Izbicy Kujawskiej od epidemii cholery w 1852 r. Ślubowali oni wtedy, że jeśli Matka Boska Brdowska uchroni ich od zarazy, to każdego roku będą pielgrzymowali pieszo jako dowód wdzięczności. Co ciekawe – ta tradycja utrzymuje się do dziś.
Okolice Brdowa
W okolicy nie brakuje upamiętnień ważnych dla rejonu wydarzeń historycznych.
W Lipich Górach, niedaleko dworca kolejowego, znajduje się pomnik 61 ofiar nalotu Luftwaffe z 6 września 1939 roku (dzień po tragedii w Chojnach, o której pisałam przy okazji wycieczki). W tym dniu na tutejszej stacji kolejowej zbombardowany i ostrzelany został pociąg ewakuacyjny z Wielkopolski Zachodniej i Pomorza.
W Nowinach Brdowskich, miejscu bitwy pod Brdowem, a konkretnie miejscu śmierci dowódcy powstańczego oddziału – Léona Younga de Blankenheima, stoi głaz pamiątkowy. Są też tablice informacyjne dotyczące samej – przegranej niestety – bitwy.
Podobnie wygląda to na miejscu- również przegranej – bitwy pod Cieplinami.
Myślę, że Brdów i okolice przypadną do gustu tym, którzy interesują się historią, zwłaszcza lokalną.
Informacje praktyczne
Jezioro Brdowskie – plaża w Brdowie u zbiegu ulic Jeziornej i ks. Markowskiego
Cmentarz – ul. Cmentarna
Dom dziadków Poli Negri – ul. Mickiewicza 19
Rynek – przy placu Wolności
Klasztor Zakonu Paulinów – ul. Kościelna 5
Pomnik w Lipich Górach – przyznam, że nie było łatwo go znaleźć, zaprowadziła nas do niego jakaś miła pani, którą zagadnęliśmy przed sklepem. Od dworca trzeba udać się drogą wzdłuż torów i wypartwać pomnika w lesie po prawej.
Pomnik bitwy pod Brdowem 1863r – dokładnie tak oznaczony na mapach Google
Pomnik Bitwy Pod Cieplinami / Powstanie Styczniowe 10-02-1863r. – tak oznaczony na mapach