Po dość długiej przerwie wróciliśmy do powiatu kolskiego i rozpoczęliśmy zwiedzanie gminy Babiak. Na pierwszy rzut poszła siedziba gminy i okolice.
Cmentarz ewangelicki w Kiejszach
Zaczęliśmy od…cmentarza. 😉 Miejscowość Kiejsze powstała około 1770 roku, gdy zaczęli się tu osiedlać na prawie olęderskim przybysze z Prus Wschodnich i Zachodnich. Ze względu na pochodzenie byli oni głównie niemieckojęzycznymi ewangelikami, stąd wziął się tu cmentarz tego wyznania. Nie zostało z niego wiele – jeden słup z bramy, napis “memento mori”, kilka nagrobków. Wyczytałam, że w ostatnich latach zrobiono tu duże porządki – pousuwano roślinność porastającą groby, wyczyszczono mogiły. Stało się to dzięki wolontariuszom przy wsparciu Urzędu Gminy Babiak, Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Koninie oraz drużyny harcerskiej z Zespołu Szkół Nr 1 Kole.
Babiak
Następnie udaliśmy się do Babiaka, czyli siedziby gminy. Początki Babiaka sięgają XVIII wieku, kiedy to powstał – podobnie jak Kiejsze – jako osada olęderska. W 1816 sprowadzono tu sukienników z Niemiec w celu założenia osady fabrycznej. Wtedy też wieś uzyskała prawa miejskie. Niestety, po powstaniu listopadowym nastąpił upadek rzemiosła i pod koniec XIX wieku miejscowość znów zdegradowano do statusu wsi.
Jak w innych miastach w powiecie, współistniały tu trzy wyznania – rzymskokatolickie, ewangelickie i judaizm. Każde miało swoją świątynię i cmentarz.
Kościół katolicki
Niestety również jak w innych miejscach – zachowały się tylko te katolickie. Nad głównym placem – Wolności – góruje kościół Przemienienia Pańskiego. Został on wybudowany w latach 1905-1907 na miejscu poprzedniej świątyni, rozebranej przez władze rosyjskie na skutek represji po powstaniu styczniowym. Nie udało mi się przyjrzeć wnętrzu, gdyż – mimo że byłam od razu po mszy – wszystkie światła były już zgaszone i było po prostu za ciemno.Na cmentarzu parafialnym wyjątkowo nie byliśmy.
Kościół i cmentarz ewangelicki
Po ewangelikach został jedyny budynek w Babiaku wpisany do rejestru zabytków, a obecnie mieści się w nim…Lewiatan. Nie dostrzegłam żadnej tablicy informującej, co tu się wcześniej znajdowało. Kościół wybudowano w 1823 roku. Nie udało mi się niestety znaleźć więcej informacji, choćby do kiedy pełnił swoją pierwotną funkcję.
Jeśli chodzi o cmentarz, to znalazłam go przypadkiem szukając śladów po kirkucie. Podobnie jak w Kiejszach – są tu pozostałości grobów, kilka zachowanych nagrobków oraz tablica informująca, że spoczywają tu ewangeliccy mieszkańcy Babiaka z lat 1770-1945.
Synagoga i cmentarz żydowski
Najgorzej sytuacja wygląda jeśli chodzi o ślady społeczności żydowskiej. Dawna synagoga, powstała pod koniec XIX wieku, została w czasie wojny zdewastowana, a następnie przekształcona w budynek mieszkalny. Dziś trudno się nawet domyślać, że kiedyś była tam świątynia.
Z cmentarza również nic nie zostało, wśród drzew kryje się tylko głaz z tablicą informującą, że jest to teren prawnie chroniony i aby uszanować miejsce spoczynku. W 1939 roku tutejsi Żydzi wywiezieni zostali do getta w pobliskich Nowinach Brdowskich, a następnie zgładzeni w Chełmnie nad Nerem.
Park
Żeby troszkę odejść od cmentarnych klimatów, warto odpocząć w parku na placu Wolności. Jest tu plac zabaw i kilka rzeźb bajkowych postaci.
Zastanawiałam się, czym są trzy trójkątne płyty, ale znalazłam zdjęcia z lata i wygląda, że to fontanna. 😉
Tuż obok niej znajdziemy pomnik upamiętniający Polaków poległych na frontach II wojny światowej.
Dębno Poproboszczowskie
Na koniec podjechaliśmy zobaczyć zabytkowy kościół świętego Michała Archanioła w Dębnie Poproboszczowskim. Mogliśmy go niestety obejrzeć tylko z zewnątrz, a szkoda, bo – jak już wiecie – bardzo lubię klimat takich drewnianych świątyń. Tą wzniesiono w 1766 roku, około 1906 roku rozbudowano ją przedłużając nawę, a w 1987 roku została dobudowana boczna kruchta.
Przy kościele znajdują się groby rodziny Siedlewskich, między innymi odznaczonego Virtutti Militari żołnierza Jana Bolesława Siedlewskiego.
Informacje praktyczne
Cmentarz ewangelicki – Kiejsze, na mapach google opisany z literówką jako “cmentarz emangelicki Babiak”, znajduje się przy samej drodze wojewódzkiej nr 270, nie można bezpośrednio przy nim zaparkować
Kościół Rzymskokatolicki Pw. Przemienienia Pańskiego – Plac Wolności 20, Babiak
Dawny kościół ewangelicki – Plac Wolności 18, Babiak
Dawna synagoga – Plac Kościuszki 17, Babiak
Zabytkowy Cmentarz Niemiecki – Zielona 18, Babiak
Ruiny Cmentarza Żydowskiego – Leśna 7, Babiak
Park z pomnikami – pl. Wolności, Babiak
Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Michała Anioła – Dębno Poproboszczowskie 43A