Cześć, po zeszłotygodniowej wycieczce do Dobrowa pozostajemy w gminie Kościelec i zwiedzamy jej siedzibę oraz pobliski Białków Kościelny.
Zespół pałacowo-parkowy rodziny Kreutzów
Wycieczkę zaczęliśmy od wizyty w pięknie odrestaurowanym pałacu rodziny Kreutzów, obecnie siedzibie Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Kościelcu.
Pałac wzniesiony został w latach 1887-1889 dla hrabiego Aleksandra Cypriana von Kreutz oraz jego żony Elizawiety Woyeykowej. Był to jeden z najbardziej spektakularnych zespołów rezydencjonalnych końca XIX wieku w Królestwie Polskim. Majątek Kościelec otrzymał z rąk cara dziadek Aleksandra, Gwalbert Cyprian von Kreutz, jako nagrodę za walkę przeciw Polakom w powstaniu listopadowym.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, pałac przejął rząd polski. W latach 1920-1939 była tu Szkoła Rolnicza Żeńska, do której zresztą uczęszczała moja babcia. 🙂 Podczas wojny stacjonowało tu gestapo. Późniejsze lata to czasy PGR-u i Ośrodka Doradztwa Rolniczego, w 2007 roku zaś pałac wraz z parkiem został przekazany Zespołowi Szkół Plastycznych w Kole. Od tej pory trwają prace renowacyjne i konserwatorskie. Wnętrze jest już zrekonstruowane, ale w parku jest nadal sporo do zrobienia.
Widać, jak wiele pracy i serca (oraz pieniędzy…) zostało tu włożone. Pięknie odnowione podłogi, freski, sztukaterie. Wysiłek ten został dostrzeżony i doceniony, gdyż pałac otrzymał tytuł „zabytek zadbany”.
Sale pałacowe pełnią dziś funkcję klas lekcyjnych, sala balowa jest zaś aulą. Zazdroszczę uczniom takiej siedziby szkoły!
Jeden z dawnych pałacowych pokoi poświęcony jest Andrzejowi Kreütz Majewskiemu, który jest nieślubnym potomkiem pierwszych właścicieli. Był on scenografem, malarzem i pedagogiem. Otrzymał wiele odznaczeń, m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
Do pałacu przylega park, który dawniej był prawdziwą perełką pełną egzotycznych kwiatów i drzew. Dziś można zrobić sobie spacer wokół stawu i zobaczyć czekające na odnowienie budowle.
Pierwsza z nich to pozostałości romantycznych ruin zamku, w których kiedyś znajdowały się nawet groty, do których można było wpłynąć!
Drugi to kompleks inspirowany ówczesną modą na wszystko, co bliskowschodnie – meczet i minaret. Fascynacje te można odnaleźć także w pałacu, choćby w pokoju tureckim.
Będąc na zewnątrz pałacu warto także zwrócić uwagę na nietypowe budki lęgowe dla ptaków. Powstały one w ramach grantowego projektu edukacyjno-artystycznego „WENA” Fundacji Rodziny Staraków. Każda z nich utrzymana jest w odmiennym stylu malarskim i stanowią ciekawy kontrast dla klasycznego pałacu.
Za oprowadzenie po pałacu i przybliżenie rysu historycznego dziękujemy nauczycielom “plastyka” – pani Agnieszce Małeckiej i panu Aleksandrowi Koligotowi.
Zajazd pocztowy
W pejzaż Kościelca wpisany jest nieodłącznie klasycystyczny zajazd pocztowy z przełomu XIX i XX wieku. Dawniej strudzeni podróżni mogli tu przenocować, posilić się, znajdowały się tu także stajnie. Dziś zajazdu już nie ma, część budynku zajmują sklepy, reszta najwyraźniej stoi pusta i niszczeje.
Kościół Świętego Andrzeja Apostoła w Kościelcu
Ostatnim punktem w Kościelcu był kościół, który leży na szlaku romańskim. Świątynia pochodzi z XII wieku i z tamtych czasów zachowało się prezbiterium, które nietypowo położone jest niżej niż nawa główna. Reszta kościoła to efekt licznych przebudowań, ostatnie miały miejsce w pierwszej dekadzie XXI wieku.
Za budynkiem możemy zobaczyć osiemnastowieczną figurę św. Jana Nepomucena.
Kościół Świętego Stanisława Biskupa w Białkowie Kościelnym
Ostatnim punktem wycieczki był zabytkowy, drewniany kościół w oddalonym o kilometr Białkowie Kościelnym. Pochodzi on z 1809 roku. W ołtarzu głównym znajdują się barokowe rzeźby świętych Piotra i Pawła.
Informacje praktyczne
Pałac Kreutzów – ul. Długa 1; zwiedzanie możliwe jest w określone dni, aktualne informacje znajdziecie na stronie szkoły; oprowadzanie jest bezpłatne, ale można w zamian za to dokonać wpłaty na stowarzyszenie “w Koło sztuki”, które wspiera finansowo uczniów, pomagając chociażby zdobywać fundusze na plenery malarskie
Zajazd pocztowy – ul. Turecka 2
Kościół pw. św. Andrzeja – ul. Kościelna 11, Kościelec
Kościół św. Stanisława Biskupa – Białków Kościelny 10
Pałac w Kościelcu, w PRL nie należał do PGR jak powyżej twierdzi autorka. Był własością Technikum Rolniczego w Kościelcu. Znajdował się tam internat. Obok funkconowało wówczas gospodarstwo szkolne PTR w Kościelcu.
Panie Krzysztofie, nie rozpisałam tu pełnej historii i wszystkich funkcji, natomiast w latach 1945–1955 pałac był użytkowany przez PGR Mchowo, a następnie rzeczywiście stał się siedzibą nowo powołanego Technikum Rolniczego.
Mieszkałem w tym pałacu od 1.09 1964r. Jako uczeń PTR Kościelec do 20 12 1968r. kiedy to przeprowadziliśmy się do nowego internatu. Pozostało wiele wspaniałych wspomnień i złych także .Wszech obecna komuna nakazywana przez ówczesne władze szkoły,zakaz chodzenia do kościoła i przymusowe dzienniki TV oraz udział we wszystkich komunistycznych uroczystościach( przymusowy wyjazd traktorami na umajonych przyczepach do koła na 1 maja czy do lasu w Boże Ciało).