Po dłuższej przerwie wróciliśmy z wycieczką do Poznania i ponownie trafiliśmy na południowe krańce miasta. Tym razem naszym celem była Starołęka. Na przełomie XIX i XX w. wyrosła ona na główne zagłębie przemysłu w Poznaniu, mieściły się tu takie zakłady jak fabryka opon Stomil, fabryka kosmetyków Pollena-Lechia czy fabryka maszyn żniwnych Agromet. Nas jednak bardziej od przemysłu interesują zabytki i tereny spacerowe, więc szukaliśmy ich w tej dzielnicy.
Osiedle robotnicze na Starołęce
Pamiętacie naszą wycieczkę do Golęczewa i koncepcję stworzenia wzorcowej wsi, którą zaludnią niemieccy osadnicy? Podobny pomysł powstał tutaj. Ponieważ na początku XX wieku intensywnie rozwijał się tu przemysł, potrzebne były mieszkania dla pracowników fabryk i zakładów. Z tego powodu starołęccy przemysłowcy w 1905 r. utworzyli Towarzystwo Budowlane Użyteczności Publicznej Luisenhain Sp. z o.o. , które miało stawiać domy dla robotników, jednak tylko tych posługujących się na co dzień językiem niemieckim. Udało się wybudować 68 takich budynków – każdy z nich miał piwnicę, chlew, szopę, studnię i ogródek, Na osiedlu funkcjonowały przedszkole i żłobek, a nawet dom dziecka. Dla kobiet, które wówczas nie pracowały, zorganizowano chałupnicze szycie kołnierzyków i bielizny. Nie udało się jedynie zrealizować budowy kościoła ewangelickiego. Wiele z tych budynków przetrwało do dziś. Nasuwa się jednak pytanie, dlaczego osiedle to było nazywane “Małą Rosją”, skoro mieszkały tu wyłącznie osoby niemieckojęzyczne? Otóż większość z nich stanowili reemigranci pochodzenia niemieckiego sprowadzani z Rosji, skąd Klein-Russland.
Ślady Bambrów
Minikowo, będące częścią osiedla administracyjnego Starołęka-Minikowo-Marlewo, było w XIX w. częściowo zaludnione przez potomków Bambrów. Zostało po nich już tylko kilka zabytkowych budynków. Jednym z nich jest dom Schneiderów, który po remoncie niestety utracił swój oryginalny charakter.
Innym przykładem jest dom Muthów z otaczającym go parkiem, który wygląda znacznie bardziej klimatycznie. Są to jednak posesje prywatne, więc można je jedynie podglądać zza ogrodzenia.
Prawobrzeżna Twierdza Poznań
Na Starołęce znajdują się 3 elementy Twierdzy Poznań. Pierwszym z nich jest Fort I-Röder . Jest to jeden z fortów głównych, wybudowany w latach 1877-1881. Podczas drugiej wojny światowej działała tu fabryka produkująca części do samolotów Focke-Wulf. Obecnie użytkowany jest przez firmę prywatną, znajduje się w nim także zimowisko nietoperzy.
Drugim elementem jest fort pośredni Ia – Boyen. Zbudowano go w latach ok. 1887–1890. Wyróżnia go staranny wystrój elewacji. Był modernizowany aż do wybuchu I wojny światowej. Gdy przed wycieczką szukałam informacji na temat możliwości zwiedzania, trafiałam jedynie na programy i relacje z Dni Twierdzy Poznań. Na miejscu była natomiast kartka, że jest ono możliwe od 10.04 do 31.10 w każdy ostatni weekend miesiąca, po uzgodnieniu z zarządcą. Może uda nam się kiedyś zajrzeć do jego wnętrza.
Ostatni fragment to obronny most kolejowy. I tu spotkało nas największe rozczarowanie. Na zdjęciach w internecie widziałam, że jest tam tablica informacyjna, a na miejscu zastaliśmy to… Brak słów…
Most Dębiński powstał w latach 1874–1875, prowadził z Dębiny na Starołękę, miał długość 180 metrów i tylko jeden tor. Na jego końcach znajdowały się wartownie. Zostały one rozebrane w okresie międzywojennym, a sam most był kilkakrotnie niszczony i odbudowywany. W 2015 roku rozpoczął się remont, podczas którego zdemontowano stare przęsła.
Ulica Starołęcka
Na głównej ulicy dzielnicy znajduje się wiele zabytkowych domów, jednak większość z nich nie jest specjalnie atrakcyjna, są przebudowane i nie noszą już z zewnątrz żadnych śladów historii.
Chciałam zwrócić Waszą uwagę na dwa punkty. Jeden z nich to ruiny silosu, który pozostał po młynie braci Brummerów. Otwarto go na początku XX wieku, po wojnie został przekształcony w państwowy Zakład Młynarski w Poznaniu, a spichlerz jeszcze w latach 90-tych XX w. służył za magazyn zboża.
Drugi to dom, w którym urodził się znany chyba wszystkim poznaniakom Stefan Stuligrosz, twórca i dyrygent chóru chłopięcego “Poznańskie Słowiki”. Na budynku znajduje się pamiątkowa tablica.
Na spacer
Ulica Starołęcka nie jest najprzyjemniejszym miejscem na spacer, więc trzeba było znaleźć inne. Padło na okolice zbiornika Czapnica. Jest to zespół trzech sztucznych zbiorników powyrobiskowych, którymi aktualnie opiekuje się koło wędkarskie “Starołęka”. Jeśli ktoś jest fanatykiem wędkarstwa
, to odbywają się tu zawody. Jest to bardzo przyjemne miejsce, przy lesie, z dala od miejskiego zgiełku. Zrobiliśmy rundkę wokół stawu i nawet na ten czas zaświeciło nam słońce.
Informacje praktyczne
Osiedle robotnicze – rejon ulic Bystrej i Romana Maya, np. Bystra 21 czy Maya 74
Dom Schneiderów – ul. Minikowo 7
Dom Muthów – ul. Ożarowska 40
Fort I – ul. Książęca
Fort Ia – ul. Warowna
Most na Starołęce – na wysokości skrzyżowania ul. Starołęckiej z Książęcą
Młyn braci Brummów – ul. Starołęka 62/64
Dom Stefana Stuligrosza – ul. Starołęcka 88
Zbiornik Czapnica – ul. Arctowskiego